Skip to main content

De jacht op elves, sprites, blue jets en aardse gammaflitsen vanop het ISS

News flash intro
Op 13 april 2018 ontvingen de B.USOC-operatoren de eerste telemetrie van de Atmosfeer-Ruimte Interacties Monitor (ASIM) na diens succesvolle installatie aan de buitenkant van de Europese Columbus-module van het Internationaal Ruimtestation. Met zijn twee instrumenten, MMIA die infrarood- en ultraviolette beelden vastlegt en MXGS die de bronnen van X- en gammastraling detecteert, geeft ASIM inzicht in de lichtverschijnselen die plaatsvinden boven zware onweersbuien (elves, sprites, blue jets en aardse gammaflitsen). Sindsdien opereert B.USOC ASIM continu en stuurt het de data door naar de wetenschappers.
Body text

Bliksemontladingen komen 40-100 keer per seconde op Aarde voor, waarvan de zwaarste ontstaan in cumulonimbus-wolken. In de afgelopen decennia hebben wetenschappers ontdekt dat ontladingsfenomenen ook voorkomen in de bovenste atmosfeer tot aan de ionosfeer:

  • gigantische blue jets
  • roodachtige kwallenachtige ontladingen (rode ‘sprites’ genoemd)
  • uitdijende cirkelvormige halo's (elves genoemd)

Deze Kortstondige Lichtgevende Gebeurtenissen (TLE's) kunnen van minder dan een milliseconde tot meer dan 2 seconden duren. Daarnaast worden onweerswolkactiviteiten ook geassocieerd met pulsen van X- en gammastralen.

De Atmosfeer-Ruimte-Interacties monitor (ASIM) is ontwikkeld en geïnstalleerd aan de buitenwand van de ESA-Columbus-module om deze grote verscheidenheid aan verschijnselen te observeren, bestuderen en ons begrip van de effecten van onweersbuien op de atmosfeer, en mogelijk op het klimaat, te verbeteren. De ASIM-studie wordt uitgevoerd door een internationaal wetenschapsteam van meer dan 80 onderzoeksgroepen uit 30 landen, gecoördineerd door Prof. Torsten Neubert van de Technische Universiteit van Denemarken.

B.USOC als centrale interface

Het B.USOC is het ESA-Faciliteit Verantwoordelijk Centrum voor ASIM en is verantwoordelijk voor de voorbereiding van de operaties, het sturen van commando’s en het bewaken van de instrumenten en de gegevensoverdracht naar de wetenschappers. Vandaar dat B.USOC de interface is tussen de wetenschappers, de ontwikkelaar van het instrument en de controlecentra van Columbus en ISS.

Figure 2 body text
Figure 2 caption (legend)
Figuur 2: Illustratie van de verschillende soorten Kortstondige Lichtgevende Gebeurtenissen (TLE’s) die boven onweersbuien, in de hogere atmosfeer ontstaan. Credit: IAA-CSIC
Figure 3 body text
Figure 3 caption (legend)
Figuur 3: Foto van het Europees Columbus-ruimtelaboratorium, genomen op 10 november 2018 door de Externe Hoge Resolutie-Camera. Credit: ESA

Publication date